Wygoda, większy wybór dostępnych produktów oraz oszczędność czasu i pieniędzy to najczęściej wskazywane przez internautów korzyści związane z zakupami online. Zakupy online to udogodnienia nie tylko dla klientów ale także, a może przede wszystkim, dla przedsiębiorców, którzy ponosząc stosunkowo niewielkie w porównaniu z prowadzeniem tradycyjnych sklepów koszty, zyskują dostęp do nieograniczonego kręgu klientów. Nic więc dziwnego, że udział handlu elektronicznego w rynku nieustannie rośnie.

Stworzenie biznesplanu, strony internetowej, zorganizowanie dostaw, płatności oraz działań marketingowych to bez wątpienia kluczowe kwestie dla rozpoczęcia funkcjonowania sklepu internetowego. W natłoku zajęć i obowiązków związanych z rozpoczęciem sprzedaży przez Internet nie należy jednak pomijać ani bagatelizować prawnych aspektów z tym związanych. Konsekwencje wynikające z braku spełnienia przez sprzedawców internetowych wszystkich wymogów prawnych mogą być bowiem poważne, a sankcje finansowe dotkliwe.

Regulamin i obowiązki informacyjne

Obowiązek wprowadzenia regulaminu sklepu internetowego oraz kształt zapisów, które w takim regulaminie muszą się znaleźć, wynikają z przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Zgodnie z tą ustawą regulamin powinien określać w szczególności:

• rodzaje i zakres usług świadczonych drogą elektroniczną (usługą taką będzie chociażby możliwość zakupu towarów - a więc sama możliwość zawarcia umowy przez Internet, ale także funkcje umożliwiające ocenę produktów, tworzenie list zakupowych czy wysyłanie newslettera),
• warunki świadczenia tych usług (w tym wymagania techniczne niezbędne do korzystania ze sklepu internetowego),
• zasady dotyczące zawierania i rozwiązywania umów o korzystanie ze sklepu internetowego oraz sprzedaży oferowanych produktów, a także tryb postępowania reklamacyjnego.

Niezależnie od powyższych treści, właściciele sklepów internetowych kierujący swoją ofertę do konsumentów powinni szczególną uwagę poświęcić realizacji obowiązków wynikających z ustawy z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta. Wspomniana ustawa określa szereg obowiązków informacyjnych przedsiębiorcy przy umowach zawieranych z konsumentem na odległość, do których należą między innymi: obowiązek podania danych identyfikujących przedsiębiorcę, wskazanie głównych cech świadczenia z uwzględnieniem jego przedmiotu oraz sposobu porozumiewania się z konsumentem, wskazanie szczegółów dotyczących łącznej ceny lub wynagrodzenia, jak również sposobów i terminów ich zapłaty, kwestie dotyczące dostawy i zwrotu dostarczanych towarów, zasady rozpatrywania reklamacji, itp. Pełen wykaz obowiązków - jest ich aż 21 - znajduje się w art. 12 ustawy o prawach konsumenta. Warto mieć na względzie, że część z wymaganych ustawą informacji może znajdować się właśnie w regulaminie sklepu internetowego, część z uwagi na ich charakter powinna być umieszcza na stronie internetowej lub w odpowiedniej jej zakładce.

Przejrzystość informacji i klauzule niedozwolone

Zarówno przepisy ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną jak i ustawy o prawach konsumenta nakładają na przedsiębiorców obowiązek przekazywania informacji w sposób jasny i zrozumiały. Art. 14 ustawy o prawach konsumenta stanowi wprost, że w przypadku umów zawieranych na odległość przedsiębiorca ma obowiązek udzielić informacji w sposób odpowiadający rodzajowi użytego środka porozumiewania się na odległość, a informacje powinny być przedstawione w sposób czytelny i być wyrażone prostym językiem.

Czytelność i przejrzystość postanowień regulaminu nie jest jednak równoznaczna z ich zgodnością z prawem. Należy pamiętać, że regulamin sklepu internetowego to jednocześnie wzorzec umowy, w rozumieniu art. 384§1 Kodeksu cywilnego, wobec czego należy unikać stosowania w nim tzw. klauzul abuzywnych. Za abuzywne, a więc niedozwolone, uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione z nim indywidualnie, kształtujące jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając przy tym jego interesy. W przypadku wątpliwości co do zgodności określonego postanowienia z prawem, warto przeanalizować rejestr klauzul niedozwolonych prowadzony przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i udostępniany na stronie internetowej Urzędu. Warto także mieć na względzie, że wykorzystywanie treści regulaminów innych sklepów internetowych może nieść za sobą ryzyko powielenia niedozwolonych postanowień.

Możliwość skorzystania z pozasądowych sposobów rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń - stary obowiązek, nowa treść

Ustawa o prawach konsumenta obowiązująca od 25 grudnia 2014 roku nakłada na przedsiębiorcę obowiązek poinformowania konsumenta o możliwości skorzystania z pozasądowych sposobów rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń oraz o zasadach dostępu do tych procedur. Od 9 stycznia 2016 obowiązek ten doprecyzowuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 524/2013 z dnia 21 maja 2013 roku w sprawie internetowego systemu rozstrzygania sporów konsumenckich. Zgodnie z powołanym Rozporządzeniem przedsiębiorcy mający siedzibę w Unii i zawierający internetowe umowy sprzedaży, zobowiązani są informować konsumentów o możliwości rozwiązywania sporów drogą elektroniczną za pomocą unijnej platformy internetowej ODR (online dispute resolution) oraz umieszczać link do tej platformy. Stosowna informacja w tym zakresie może zostać umieszczona np. w regulaminie sklepu.

Sankcje za brak regulaminu sklepu internetowego oraz treść niezgodną z przepisami prawa

Przepisy określają szereg rozmaitych konsekwencji za naruszenie przez przedsiębiorców prowadzących sprzedaż przez Internet ich ustawowych obowiązków. Art. 139b Kodeksu wykroczeń przewiduje sankcję grzywny za niespełnienie wymagań dotyczących udzielenia informacji lub wydania dokumentu, przewidzianych w przepisach ustawy o prawach konsumenta. Zdecydowanie bardziej dotkliwe mogą jednak okazać się kary pieniężne nakładane przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, które w przypadku stwierdzenia naruszania przez przedsiębiorcę zbiorowych interesów konsumentów, mogą sięgnąć do 10% obrotu osiągniętego przez przedsiębiorcę w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Nie można także pomijać konsekwencji w postaci utraty zaufania klientów oraz wymiernych szkód dla wizerunku firmy związanych chociażby ze stosowaniem niedozwolonych klauzul umownych.