W powszechnym wyobrażeniu członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie ponoszą odpowiedzialności za jej zobowiązania ze swojego majątku osobistego. Co do zasady bowiem to sama spółka, jako odrębny podmiot posiadający osobowość prawną oraz własny majątek, odpowiedzialna jest za regulowanie zaciągniętych przez siebie zobowiązań. I najczęściej tak właśnie jest. Jednak Wierzyciele, którzy posiadają tytuł egzekucyjny wydany przeciwko Spółce, na podstawie którego nie uda się im wyegzekwować swoich należności, nie są pozbawieni ochrony prawnej. Rozwiązaniem jest regulacja przewidziana w art. 299 Kodeksu spółek handlowych.

Odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu

Wskazany przepis nakłada na członków zarządu dłużnej spółki z o.o. odpowiedzialność odszkodowawczą za jej zobowiązania. Jedyną przesłanką powstania tej odpowiedzialności jest bezskuteczność egzekucji prowadzonej wobec spółki. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ujęto ten warunek jeszcze szerzej, wskazując, że wystarczy sam fakt nieposiadania przez spółkę żadnego majątku, z którego Wierzyciel mógłby wszcząć egzekucję (wyrok SN z 25.03.2015, II CSK 40/14).

Ciężar dowodu poniesionej szkody po stronie Wierzyciela jest więc znacznie ułatwiony. Wystarczy, że posiada tytuł egzekucyjny wydany przeciwko spółce i zachodzą okoliczności opisane powyżej. Istotnym przy tym jest, że członkowie zarządu nie mogą kwestionować takiego tytułu ani wysokości zasądzonej nim należności. Ze względu na wiążącą moc każdego prawomocnego orzeczenia, w procesie przeciwko członkom zarządu z góry przyjmuje się, iż Wierzyciel posiada wierzytelność w stosunku do spółki w danej kwocie.

Następnie, istotne jest określenie, który członek zarządu będzie ponosił odpowiedzialność za dane zobowiązanie. Zwłaszcza w sytuacji, gdy skład tego organu zmieniał się, i kto inny był jego członkiem w momencie zaciągnięcia zobowiązania (np. zawarcia umowy sprzedaży), a ktoś inny w czasie, na który przypadał termin płatności.

Sąd Najwyższy wskazuje, że miarodajna w tej kwestii jest chwila istnienia zobowiązania, a nie jego wymagalność (wyrok z 9.02.2011, V CSK 188/10). A zatem odpowiedzialność za dane zobowiązanie ponosić będą wszyscy członkowie zarządu, którzy sprawowali funkcje w czasie jego istnienia. Ich odpowiedzialność jest solidarna, co również polepsza sytuację Wierzyciela, który może dochodzić swoich roszczeń od wszystkich członków łącznie, albo od wybranych – np. tych, co do których wie, że posiadają majątek.

Ustalenie, który z członków zarządu sprawował swoją funkcję w momencie istnienia zobowiązania, może czasem być nieco utrudnione. W tej kwestii nie rozstrzyga bowiem wpis w KRS, a daty uchwał Zgromadzenia Wspólników o powołaniu lub odwołaniu z funkcji, ewentualnie oświadczeń członków zarządu o złożeniu rezygnacji. Konieczne może być więc zwrócenie się do Sądu o wydanie odpisów odpowiednich dokumentów z akt rejestrowych Spółki.

Przedawnienie roszczeń wobec członków zarządu.

Wierzyciele są oczywiście ograniczeni czasowo w możliwości skutecznego domagania się zaspokojenia przysługujących im wobec Spółki zobowiązań od członków zarządu. Ponieważ Sąd Najwyższy uchwałą z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08, ostatecznie przesądził, że odpowiedzialność członków zarządu ma charakter odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej, do obliczania terminu przedawnienia stosuje się art. 4421 Kodeksu cywilnego.

Zatem przedawnienie omawianego roszczenia wynosi 3 lata, a jego bieg rozpoczyna się od dnia, w którym Wierzyciel uzyskał wiedzę o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

W praktyce w większości przypadków bieg terminu przedawnienia będzie liczony od momentu uzyskania przez Wierzyciela wiadomości o bezskuteczności egzekucji. Okres trzech lat nie jest zbyt długi, zwłaszcza jeśli Wierzyciel nie zdaje sobie sprawy o istnieniu takiej drogi dla zaspokojenia swoich roszczeń.

Podsumowanie

Na koniec należy wspomnieć, że analogiczną odpowiedzialność za zobowiązania spółki z o.o. ponoszą jej likwidatorzy, za wyjątkiem tych ustanowionych przez sąd. Oczywiście wszystkie wymienione wyżej osoby mają możliwość obrony i powołania określonych okoliczności, opisanych w art. 299 § 2 i 4 k.s.h., które wyłączają ich odpowiedzialność. Niemniej jednak ich pozycja procesowa jest znacznie gorsza w stosunku do Wierzycieli.