Przepisy regulujące upadłość konsumencką obowiązują już niemal siedem lat, natomiast pod koniec 2014 r. miała miejsce ich istotna zmiana, która uprościła to postępowanie oraz zwiększyła szanse na jego pozytywne przeprowadzanie. Od tego czasu znacznie wzrosła też liczba składanych w tym przedmiocie wniosków.

Czym jest więc upadłość konsumencka? Na czym ona polega, do kogo jest skierowana i kiedy może zostać ogłoszona?

Upadłość konsumencka to szczególny rodzaj postępowania upadłościowego dotyczący osób fizycznych, nieprowadzących (zarejestrowanej lub nie) działalności gospodarczej. Wniosek o ogłoszenie takiej upadłości może złożyć jedynie sam dłużnik: postępowanie nie może zostać wszczęte przymusowo, przez wierzyciela, czy też przez sam sąd, z urzędu. Celem postępowania jest przede wszystkim całkowite lub częściowe oddłużenie konsumenta i umożliwienie mu powrotu do normalnego życia. O ile to możliwe, wspomniane postępowanie ma również doprowadzić do zaspokojenia wierzycieli dłużnika. Ich spłata będzie się od tej pory odbywać się w ramach jednej procedury i na równych zasadach, przy pomocy dostępnego i podlegającego zbyciu majątku konsumenta.

Poza tym, charakterystycznymi cechami upadłości konsumenckiej, które w praktyce istotnie odróżniają ją od „zwykłej” upadłości jest fakt, iż można ją wszcząć także wtedy, gdy dłużnik posiada tylko jednego wierzyciela oraz mimo tego, iż nie dysponuje on wystarczającymi środkami na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego.

Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, sąd nie ogłasza jednak upadłości konsumenckiej automatycznie, w każdym przypadku, gdy dana osoba nie jest w stanie poradzić sobie z zaciągniętymi zobowiązaniami. W trakcie postępowania badaniu podlega szereg okoliczności, w tym m. in. poprawność formalna wniosku (który od niedawna składa się na formularzu) oraz brak wystąpienia pewnych przesłanek negatywnych, które skutkują zazwyczaj oddaleniem wniosku. Takimi negatywnymi okolicznościami są, w szczególności, prawomocne uznanie czynności prawnej dłużnika za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli lub umorzenie toczącego się wcześniej postępowania upadłościowego z takich przyczyn jak np. zaniedbywanie obowiązków przez dłużnika, brak współpracy z syndykiem, brak wydania mu całego majątku, czy niezbędnych dokumentów, podawanie nieprawdziwych informacji, itp. Podstawą oddalenia wniosku jest również ustalenie przez sąd, że dłużnik spowodował swoją niewypłacalność celowo lub na skutek niedbałości, którą można nazwać rażącą. Zasadniczo, upadłość konsumencką można ogłosić raz na 10 lat.

Nawet jednak w przypadku zaistnienia przesłanek negatywnych wciąż jest szansa na ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jednakże tylko w wyjątkowych sytuacjach, które muszą zostać odpowiednio wykazane.

Choć sam wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest pismem bardzo skomplikowanym, w praktyce dużą trudnością dla dłużników bywa jego przygotowanie i skompletowanie, zwłaszcza gdy występuje wielu wierzycieli, bądź gdy status prawny wierzytelności jest niejasny. We wniosku trzeba wymienić posiadany majątek, wierzycieli wraz z aktualnymi adresami oraz wielkość i wymagalność wierzytelności. Wniosek należy też odpowiednio uzasadnić oraz dołączyć do niego dokumenty, lub inne dowody, na które dłużnik chce się powoływać.

Jeżeli upadłość zostanie ogłoszona, majątek upadłego przejmuje syndyk, który od tego momentu nim zarządza i dysponuje, i który zazwyczaj ma doprowadzić do jego likwidacji tj. sprzedaży w celu spłacenia wierzycieli. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie przedmioty i środki finansowe posiadane przez upadłego mogą mu być zabrane: w tym zakresie stosuje się ograniczenia wynikające z przepisów prawa. Co istotne, ogłoszenie upadłości kończy toczące się dotychczas przeciwko dłużnikowi postępowania egzekucyjne, w tym nierzadko uciążliwe i stresujące kontakty z komornikami. Dłużnik od tej pory ma współdziałać z syndykiem dla sprawnego przeprowadzenia i zamknięcia postępowania upadłościowego.

O tym, co jeszcze dzieje się w trakcie upadłości konsumenckiej, jaki jest jej finał, a także o korzyściach, które mogą z niej wynikać i o tym dlaczego upadłość ta bywa nazywana drugą szansą dla dłużników, przeczytacie Państwo w kolejnych wpisach.