Wniesienie wkładu przez wspólnika jest jednym z podstawowych jego obowiązków w związku z uczestnictwem w spółce. Pod pojęciem wkładu rozumie się zarówno wkłady pieniężne, jak również wkłady niepieniężne (aporty). Często zdarza się, że wkładem do spółki jest właśnie aport. Przedmiotem aportu do spółki mogą być różne składniki majątkowe. Najczęściej spotyka się z przenoszeniem na rzecz spółek takich praw i rzeczy jak: nieruchomości, przedsiębiorstwa lub zorganizowane części przedsiębiorstwa, prawa własności intelektualnej (majątkowe prawa autorskie, patenty, znaki towarowe), maszyny, urządzenia, pojazdy, czy świadczenie pracy na rzecz spółki przez jego wspólnika. Zdarza się również, przedmiotem wkładu niepieniężnego do spółki są prawa obligacyjne danego wspólnego, np. prawa wynikające z umowy najmu danej nieruchomości.

Powody dla wniesienia aportów do spółek są różnorodne, nie tylko związane z tworzeniem danego podmiotu gospodarczego. Konieczność taka związana jest często z podwyższeniem kapitału zakładowego w spółkach kapitałowych czy też podwyższeniem wkładów w spółkach osobowych jak również z przystąpieniem nowego wspólnika do spółki.

Przeprowadzenie operacji przeniesienia własności wybranego składnika majątkowego wiąże się z różnymi wymogami prawnymi, w tym zachowaniem różnej formy, w zależności od tego jaki składnik jest wnoszony aportem do spółki oraz do jakiej spółki taki wkład jest kierowany. Aport może być bowiem wniesiony do każdego rodzaju spółki cywilnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy też spółki akcyjnej.

Decydując się na wkład w formie niepieniężnej warto pamiętać o konsekwencjach podatkowych przeprowadzenia takiej czynności. Przy takich czynnościach należy mieć na uwadze w szczególności podatek VAT, podatek dochodowy od osób prawnych, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek od nieruchomości, czy też przepisy ustawy Ordynacja podatkowa.

Aport do spółki osobowej

Aport do spółki osobowej jest stosunkowo częstym sposobem wniesienia wkładu. W praktyce przedmiotem takiego wkładu jest w znacznej części wypadków przedsiębiorstwo lub zorganizowana jego część. Wynika to z korzystnego rozwiązania przyjętego w przepisach Ordynacji podatkowej, z której wynika, że spółka osobowa do której wspólnik na pokrycie wkładu wniósł przedsiębiorstwo wstępuje w prawa przewidziane przepisami prawa podatkowego dotyczące tego przedsiębiorstwa. Co do zasady taka spółka osobowa jest sukcesorem praw podatkowych przedsiębiorstwa, z wyjątkami wynikającymi z przepisów prawa. Aport prowadzonego przedsiębiorstwa do spółki osobowej, w tym jawnej bądź komandytowej, jest obecnie prostym sposobem na kontynuację prowadzanego przedsiębiorstwa w ramach spółki.

Innym sposobem na prowadzenie działalności gospodarczej w ramach spółki z wykorzystaniem funkcjonującego już jednoosobowego przedsiębiorstwa, z podobnym skutkiem w zakresie następstwa podatkowego, jest przekształcenie na podstawie przepisów kodeksu spółek handlowych jednoosobowego przedsiębiorcy w spółkę kapitałową. Jednakże do drugie rozwiązanie wymaga zazwyczaj większego okresu czasu oraz jest bardziej skomplikowane, aniżeli aport do spółki osobowej.

Zasadniczo aport do spółki jawnej, który stanowi zmianę umowy spółki, wiąże się z obowiązkiem zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Pamiętać należy, że jeśli przedmiotem wkładu są rzeczy lub prawa majątkowe, których przeniesienie wymaga zadośćuczynienia szczególnej formie, wówczas istnieje konieczność przeprowadzenia czynności w takiej właśnie formie. Przykładowo przy nieruchomościach jest to forma aktu notarialnego, a przy przedsiębiorstwie, w skład którego nie wchodzą nieruchomości, podpis notarialnie poświadczony .

Przepisy prawa zawierają szczególne regulacje jeśli chodzi o aport do spółki komandytowej. W tym konkretnym przypadku, z uwagi na ograniczoną, a w większości przypadków wyłączoną odpowiedzialność wspólników o statusie komandytariusza, wkładem komandytariusza do spółki nie mogą być zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki, chyba że wartość innych jego wkładów do spółki nie jest niższa od wysokości sumy komandytowej. Również w przypadku gdy komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna, a komandytariuszem jest wspólnik tej spółki, wkładu komandytariusza nie mogą stanowić jego udziały w tej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcje tej spółki akcyjnej.

Aport w spółkach kapitałowych

Inaczej niż w spółkach osobowych takich jak spółka jawna, partnerska czy komandytowa, forma notarialna jest wymogiem przy aporcie w spółce z o.o. oraz w spółce akcyjnej. Przy spółce akcyjnej ustawodawca przewidział szczegółowa procedurę wyceny oraz badania przedmiotu aportu do spółki, co odróżnia ją od drugiej ze spółek kapitałowych spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Drugą istotną różnicą przy wnoszeniu aportu do spółek są zagadnienia podatkowe. Przy spółkach kapitałowych nie występuje kontynuacja podatkowa przy wniesieniu aportem przedsiębiorstwa do spółki.

Co więcej, w spółkach kapitałowych, w przeciwieństwie do spółek osobowych, objęcie udziałów (akcji) w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo bądź jego zorganizowana część jest czynnością skutkującą powstaniem przychodu po stronie podmiotu wnoszącego aport będącego podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Przy spółkach osobowych bowiem, wkłady niepieniężne nie powodują powstania przychodu do opodatkowania po stronie wspólnika wnoszącego taki wkład jak również po stronie pozostałych wspólników uczestniczących w spółce.

Wniesienie aportu do spółki może okazać się koniecznością przy prowadzeniu działalności gospodarczej lub dobrą alternatywą dla prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej. Operacja taka związana jest z analizą wielu aspektów prawnych i podatkowych, w tym faktycznych związanych z funkcjonowaniem danego przedsiębiorstwa.