W powszechnej ocenie otrzymanie spadku jest sytuacją wartościowaną pozytywnie. Sprawy spadkowe mają jednak też swoje ciemne oblicze. Przyjęcie spadku nie zawsze leży bowiem w interesie spadkobierców, zwłaszcza gdy jest on obciążony wieloma długami, a wartość wchodzących w jego skład aktywów jest nieznaczna. W takiej sytuacji rozwiązaniem jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Przepisy prawa w żaden sposób nie ograniczają kręgu osób, które mogą zostać spadkobiercami, jedynie do osób pełnoletnich. A więc także małoletni, a nawet dzieci poczęte w chwili śmierci spadkodawcy, pod warunkiem, że urodzą się żywe, mogą zostać powołani do dziedziczenia. Procedura odrzucenia spadku w przypadku osób małoletnich jest jednak zdecydowanie bardziej skomplikowana niż, gdy dotyczy osób dorosłych.

Osoby pełnoletnie mogą złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku przed notariuszem, w sądzie rejonowym właściwym dla ich miejsca zamieszkania lub pobytu bądź wreszcie w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku. Jak zatem widać, nie trzeba w tym celu zakładać odrębnej sprawy spadkowej w sądzie, wystarczy choćby udanie się do najbliższej kancelarii notarialnej. Należy jedynie pamiętać o terminie, w jakim bezwzględnie takie oświadczenie musi być złożone. Obecnie wynosi on 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobiercy dowiedzieli się o tytule swojego powołania, czyli najczęściej- w przypadku osób najbliższych zmarłego- będzie to 6 miesięcy od dnia śmierci spadkodawcy.

Sytuacja wygląda nieco inaczej, gdy wśród spadkobierców są małoletni, a ich rodzice bądź opiekunowie prawni uznają, że aby chronić ich interesy majątkowe, należy odrzucić spadek. Najczęściej dlatego, że sami już go odrzucili, i następne w kolejności jest ich dziecko. Nie mogą zrobić jednak tego samodzielnie, na podstawie własnej oceny i przewidywań co do ewentualnych skutków dziedziczenia. W takim wypadku zachodzi konieczność założenia odrębnej sprawy sądowej, polegającej na zwróceniu się do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wyrażenie zgody na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego.

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego jest tzw. czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka, na dokonanie której potrzebne jest zezwolenie sądu opiekuńczego. Rodzice lub opiekunowie prawni muszą złożyć więc wniosek o wyrażenie zgody do sądu rejonowego- wydziału rodzinnego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania małoletniego.Przyjrzyjmy się więc jak przebiega założenie sprawy spadkowej oraz z jakimi nakładami finansowymi się wiążę.

Kwestia zaś tego, ile kosztuje sprawa spadkowa w sądzie oraz dokumentów, jakie będą potrzebne, przedstawia się następująco. Opłata sądowa od wniosku wynosi obecnie 40 zł i w zasadzie będzie to jedyny poniesiony koszt, chyba że wnioskodawca zdecyduje się skorzystać dodatkowo z pomocy kancelarii prawnej. We wniosku należy podać dane (takie jak imię nazwisko, adres, numer PESEL) wnioskodawcy, drugiego rodzica dziecka, który będzie występował w sprawie w charakterze uczestnika, małoletniego oraz spadkodawcy, a także dokładnie opisać powody uzasadniające konieczność odrzucenia spadku, w szczególności wymienić wchodzące w skład majątku pasywa i aktywa. Lista dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia sprawy spadkowej obejmuje jeszcze trzy załączniki: odpis zupełny aktu urodzenia dziecka, akt zgonu spadkodawcy oraz oświadczenie rodziców o odrzuceniu spadku.

Na posiedzeniu sąd wysłucha oboje rodziców bądź opiekunów prawnych w celu poznania ich opinii i motywów dotyczących konieczności odrzucenia spadku. Należy pamiętać, że sąd działa w tym wypadku w interesie małoletniego i będzie badał, czy na pewno wyrażenie zgody wpłynie korzystnie na jego majątek.

Jeżeli sąd wyda postanowienie o wyrażeniu zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego, to po jego uprawomocnieniu się, rodzice mogą złożyć takie oświadczenie- przed sądem lub przed notariuszem, tak jak to zostało opisane wyżej.

Trzeba również pamiętać o wskazanym już 6 miesięcznym terminie do złożenia oświadczenia. Dla małoletnich rozpoczyna on zwykle swój bieg z chwilą złożenia przez ich rodzica oświadczenia o odrzuceniu spadku. Ponieważ przeprowadzenie całego powyższego postępowania przed sądem opiekuńczym w tak krótkim terminie mogłoby okazać się w wielu przypadkach niemożliwe, Sąd Najwyższy stanął na stanowisko, że na czas tego postępowania, bieg 6 miesięcznego terminu ulega zawieszeniu. Zaczyna zaś biec dalej od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu opiekuńczego.

Co jeśli jednak rodzice przegapią powyższy termin? Przyjmuje się, że małoletni nabył spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Odpowiada zatem za długi spadkobiercy tylko w ograniczonym zakresie, do wysokości tzw. stanu czynnego spadku, czyli nadwyżki jaką odziedziczył ponad długi.

Jeśli szukacie Państwo adwokata, który miałby pomóc w sprawie spadkowej lub potrzebujecie wsparcia podczas sprawy spadkowej bez pozostawionego testamentu, zachęcamy do skorzystania z naszej oferty. Doświadczony zespół kancelarii Miśkowicz Pach i Partnerzy bardzo chętnie pomoże z każdym problemem, z którym się Państwo do nas zwrócą.